Polska szkoła plakatu

Polska szkoła plakatu to jedno z najbardziej wartościowych i najbardziej wyjątkowych zjawisk w sztuce polskiej drugiej połowy XX wieku. Zjawisko unikalne na skalę światową. Samo pojęcie które powstało w latach 60. XX wieku i miało określić twórczość artystów którzy projektowali plakaty filmowe, teatralne, turystyczne, społeczne, a także cyrkowe i dzięki dotychczas niespotykanemu połączeniu talentu, oszczędności formy, lapidarnemu znakowi, malarskości, inteligentnej metaforze, niejednoznaczności, zyskali międzynarodowy rozgłos i powszechne uznanie projektując plakaty filmowe

Historia Polskiej szkoły plakatu

W okresie międzywojennym plakat filmowy prezentował bardzo niski poziom artystyczny. Zmianę przyniosła dopiero druga połowa lat 40., kiedy to Henryk Tomaszewski oraz Eryk Lipiński nawiązali współpracę z Filmem Polskim i zaczęli projektować plakaty według nowych zasad, które sami ustalili. Kluczem do sukcesu okazała się ich najważniejsza dewiza: autonomia artystyczna, brak cenzury, całkowita swoboda projektowania, niezależność od nacisków dominującego wtedy w sztuce socrealizmu. Dzięki temu podczas Międzynarodowej Wystawy Plakatu Filmowego w Wiedniu w 1948 roku Henryk Tomaszewski zdobył 5 głównych nagród za swoje plakaty. Cały świat zwrócił wówczas uwagę na polskie plakaty, a Film Polski widząc sukces artysty zaczął angażować coraz to nowych artystów. Z kolei artyści bardzo chętnie angażowali się w tworzenie afiszy, gdyż ten rodzaj sztuki dawał im całkowitą swobodę twórczą. Rozwój polskiego plakatu oraz zaangażowanie artystów (szczególnie Józefa Mroszczaka) zwieńczyło wielkie wydarzenie jakim było I Międzynarodowe Biennale Plakatu w 1966 roku w Warszawie. 2 lata później w Warszawie powstało pierwsze w świecie muzeum poświęcone sztuce plakatu. Zjawiska te sprawiły, że plakat okazał się jednym z największych i najbardziej znaczących osiągnięć polskiej sztuki powojennej na arenie międzynarodowej.

Artyści – główni przedstawiciele Polskiej szkoły plakatu

Wśród najważniejszych artystów – filarów polskiej szkoły plakatu znajdują się takie nazwiska jak wspomniani już: Henryk Tomaszewski, Eryk Lipiński, Józef Mroszczak. To tym artystom polska szkoła plakatu zawdzięcza najwięcej. Oni otworzyli przed polskim plakatem nowe możliwości. Od wielkiego sukcesu Henryka Tomaszewskiego na wystawie w Wiedniu w 1948 roku plakat polski był na ustach całego świata. To właśnie Polacy zdobywali odtąd główne nagrody w międzynarodowych konkursach i na wystawach organizowanych na całym świecie. Nasi plakaciści byli zapraszani na zagraniczne stypendia, uczelnie (jako wykładowcy), kreowali modę na wzornictwo najwyższej jakości w Europie, Stanach Zjednoczonych, a nawet Meksyku czy Kubie. Należeli do nich Wojciech Fangor, Roman Cieślewicz, Jan Lenica, Franciszek Starowieyski, Waldemar Świerzy, Wiktor Górka, Julian Pałka, Hubert Hilscher, Maciej Hibner, Wojciech Zamecznik, Stanisław Zamecznik, Bronisław Zelek, Roman Opałka, Andrzej Krajewski, Jan Młodożeniec, Maciej Urbaniec, Tomasz Rumiński, Jerzy Srokowski, a z młodszego pokolenia: Andrzej Pągowski, Romuald Socha, Rafał Olbiński, Lech Majewski, Wiesław Wałkuski, Mieczysław Górowski i wielu innych. Każdy z tych artystów wypracował swój własny indywidualny styl, jednak to co ich łączyło, to co sprawiło, że możemy mówić o zjawisku polskiej szkoły plakatu to wieloznaczność, metafora, subiektywizm, oszczędność formy, a także wielka rola liternictwa oraz doskonały warsztat twórczy.

Kobieca strona plakatu, czyli artystki projektujące plakaty

Wśród przedstawicieli polskiej szkoły plakatu wymienia się przede wszystkim mężczyzn, ale warto przypomnieć też nazwiska świetnych projektantek, dzięki którym plakat polski stał się jeszcze bardziej intrygujący. Wśród kobiet szczególnie aktywnych i zasłużonych w tym obszarze jest m.in. Danuta Żukowska, która przez wiele lat była dyrektorem artystycznym Wydawnictw Rolniczych i Leśnych, Maria Ihnatowicz Mucha (wybitna artystka, której mężem przez wiele lat był plakacista Andrzej Krajewski), Anna Huskowska, Olga Siemaszko (genialna ilustratorka, projektantka graficzna), Liliana Baczewska (muza i partnerka Wojciecha Wenzla), Barbara Baranowska, Teresa Byszewska, Ewa Frysztak (autorka okładek książkowych, ilustratorka oraz wspaniała plakacistka)

Główne nurty w Polskiej szkole plakatu

Polska szkoła plakatu nie oznacza stylu, a jedynie wyodrębnia w polskiej historii sztuki zjawisko, w ramach którego artyści tworzyli zgodnie z pewną ideą, ale według własnej estetyki. Każdy z artystów miał swoje indywidualne środki wyrazu, jednak chcąc bliżej określić tendencje stylistyczne można podzielić twórców na kilka grup: malarska, graficzna, fotograficzna.

Kolekcjonowanie plakatów

Największym zainteresowaniem wśród kolekcjonerów cieszą się polskie plakaty filmowe ze złotego okresu polskiej szkoły plakatu, czyli lat 50. i 60. Ale tematów kolekcji jest niezliczona ilość. Ważne jest, aby kolekcja miała swój motyw przewodni. Może być nim temat plakatu: film, cyrk, propaganda, teatr, kultura, wystawy, sport; lub bardziej zawężone pojęcie, czyli np. plakaty kolarskie, promujące Wyścig Pokoju; plakaty Polskich Linii Lotniczych LOT, Cepelii. Można kolekcjonować plakaty filmowe konkretnego artysty, albo reżysera lub z udziałem ulubionego aktora; plakaty wydane w konkretnym roku, przez dane wybrane wydawnictwo albo też związane z konkretnym wydarzeniem historycznym. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z Galerią i poprosić o fachową radę jak budować kolekcję, ale również jak ją przechowywać czy oprawiać plakaty, ponieważ stary papier wymaga szczególnego traktowania.

Powojenne plakaty z okresu PRL drukowane były w stosunkowo wysokich nakładach (średnio 4000-9000 szt). Mimo to znalezienie zachowanych egzemplarzy czasem jest niezwykle trudne, a niekiedy nawet wieloletnie poszukiwania nie dają efektu, dlatego pomoc profesjonalnej Galerii w poszerzaniu zbioru jest wielkim ułatwieniem oraz daje możliwości szerszego wyboru obiektów do kolekcji. Podsumowując, warto gromadzić plakaty, inwestować w polski design z czasów PRL pod okiem renomowanej galerii plakatu, która pomoże na każdym etapie budowania zbioru.

Plakaty do domu

Rozwijająca się moda na vintage i dobry design oraz wysokiej klasy projekty graficzne i sztukę użytkową okresu PRL sprawia, że plakaty coraz częściej pojawiają się jako dekoracje domów, mieszkań i biur dodając im klasy oraz niebanalnego, niestandardowego charakteru. Plakat polski z okresu polskiej szkoły plakatu jest idealny nie tylko dla kolekcjonerów, ale również dla amatorów i wielbicieli dobrej oryginalnej sztuki, poświadczonej certyfikatem autentyczności. Określony, limitowany nakład, wiek i kunszt sprawiają, że plakat określany jest mianem sztuki wielokrotnego oryginału. Sztuki, która z dawnych ulic trafia do domów jako obiekt kolekcjonerski, aby dekorować, zachwycać i wzbudzać pozytywne emocje.