Wolność bolszewicka
1920 / 1944
Oryginalny polski plakat propagandowy “Wolność bolszewicka” z 1944 roku. Projekt: sygnatura w prawym dolnym rogu – nierozczytana, 1920.
Plakat został wydany przez Wydział Propagandy Ministerstwa Spraw Wojskowych. Pierwsza edycja powstała podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. W 1944 roku został wydany ponownie – przez niemiecką propagandę. Plakat okazał się idealnym projektem dla Niemców, którzy w czasie II wojny światowej dążyli do wzbudzenia strachu przed bolszewikami w Generalnym Gubernatorstwie. Plakat przedstawia Lwa Trockiego rosyjskiego rewolucjonistę, socjaldemokratę i komunistę – ówczesnego komisarza ludowego do spraw wojskowych i marynarki wojennej. Trocki stylizowany na diabła o semickich rysach siedzi nagi na stosie czaszek. W jednej ręce trzyma zakrwawiony nóż, a w drugiej pistolet. Za nim nachyla się śmiejąca się śmierć. Na dalszym planie żołnierze bolszewiccy dobijają kolejne ofiary. W tle widać cerkiew oraz płonące miasto.
W prawym dolnym rogu znajduje się sygnatura. Nie została ona jednak rozczytana.
Obydwie edycje – zarówno ta z roku 1920 jak i 1944 są unikatami najwyższej klasy muzealnej. Pojedyncze egzemplarze znajdują się w zbiorach takich instytucji jak Muzeum Niepodległości w Warszawie, Biblioteka Narodowa, czy Biblioteka Jagiellońska. Istotny jest fakt że oba plakaty wydane w technice litografii różnią się nieco od siebie. W pierwszej edycji w prawym dolnym rogu znajdowała się plansza z wypunktowanymi zarzutami wobec bolszewików:
“Obiecali bolszewicy: Damy wam pokój, damy wam wolność, damy wam ziemię, pracę i chleb
Nikczemnie oszukali: Rozpętali wojnę, zamiast wolności dali pięść, zamiast ziemi – rekwizycje, zamiast pracy – nędzę, zamiast chleba – głód”
W drugiej edycji ową planszę usunięto, nasycono kolory, oraz dodano w dolnej partii szarfę w formie strzały z napisem “POLSKI PLAKAT Z 1920 ROKU”.
Stan zachowania: plakat po gruntownej profesjonalnej konserwacji.